Wzorcowanie urządzeń zgodnie z normą ISO/IEC 17025

Wzorcowanie urządzeń pomiarowych jest kluczowym procesem w zapewnianiu jakości pomiarów w wielu branżach przemysłowych i naukowych. Jego celem jest potwierdzenie, że urządzenia pomiarowe dostarczają wyników zgodnych z rzeczywistymi wartościami, a także określenie niepewności pomiaru. Jednym z dokumentów normatywnych, który reguluje zasady wzorcowania, jest norma ISO/IEC 17025 – międzynarodowa norma dotycząca wymagań ogólnych dla zdolności laboratoriów badawczych i wzorcujących. Przestrzeganie jej wytycznych jest kluczowe dla zapewnienia wiarygodności wyników pomiarów oraz utrzymania akredytacji laboratorium.

Czym jest norma ISO/IEC 17025?

Norma ISO/IEC 17025 określa wymagania dla laboratoriów badawczych i wzorcujących, aby zapewnić jakość, rzetelność oraz powtarzalność wyników. Jest to dokument uznawany międzynarodowo, który stanowi podstawę dla akredytacji laboratoriów. W kontekście wzorcowania urządzeń pomiarowych norma ta wskazuje na wymagania dotyczące metod, procedur oraz organizacji, które muszą zostać spełnione, by wyniki wzorcowania były uznawane za wiarygodne i zgodne z międzynarodowymi standardami.

Norma ISO/IEC 17025 obejmuje m.in. wymagania dotyczące kompetencji personelu, jakości procesów wzorcowania, a także metodyki pomiarów i dokumentacji. Laboratoria, które uzyskają akredytację na podstawie tej normy, mogą formalnie potwierdzić, że ich wyniki są wiarygodne i spełniają najwyższe standardy.

Wzorcowanie urządzeń w kontekście ISO/IEC 17025

Wzorcowanie urządzeń pomiarowych jest jednym z podstawowych obszarów działalności laboratoriów, które uzyskały akredytację na podstawie normy ISO/IEC 17025. Aby wzorcowanie odbywało się zgodnie z wymaganiami normy, laboratoria muszą spełniać następujące kryteria:

1. Wybór odpowiednich wzorców pomiarowych
   Laboratoria muszą stosować wzorce pomiarowe o udokumentowanej metrologicznej ścisłości, najlepiej posiadające akredytację lub certyfikację zgodnie z wymaganiami metrologii. Wzorce te stanowią punkt odniesienia, wobec którego kalibrowane są urządzenia pomiarowe.
2. Określenie procedur wzorcowania
   Norma wymaga, by laboratorium posiadało dokładnie określone i udokumentowane procedury wzorcowania, które precyzyjnie opisują sposób wykonywania pomiarów oraz metodologię wyznaczania niepewności. Procedury te muszą być spójne z obowiązującymi normami i międzynarodowymi wytycznymi, np. z wytycznymi ISO 9001 czy ILAC (Międzynarodowa Organizacja Akredytacji Laboratoriów).
3. Dokumentacja wyników wzorcowania
   Po zakończeniu procesu wzorcowania laboratorium wydaje świadectwo wzorcowania, które zawiera szczegółowe dane dotyczące przeprowadzonego procesu, wyniki pomiarów oraz wskazania dotyczące niepewności pomiaru. Dokument ten musi być przejrzysty i zrozumiały, a także zawierać dane identyfikacyjne urządzenia oraz wzorca, które zostały użyte podczas wzorcowania.
4. Określenie niepewności pomiaru
   Zgodnie z wymaganiami ISO/IEC 17025, laboratoria muszą wskazać niepewność pomiaru urządzenia, które było wzorcowane. Wskazanie niepewności jest kluczowe, ponieważ pozwala na ocenę dokładności urządzenia i wskazuje, jak duża może być różnica między rzeczywistą wartością a wskazaniem urządzenia. Zatem, każde wzorcowanie musi zawierać obliczenia dotyczące niepewności oraz uwzględniać różne czynniki, które mogą na nią wpływać, takie jak warunki atmosferyczne, stan techniczny urządzenia, kalibracja wzorca czy metoda pomiarowa.
5. Kalibracja urządzeń pomiarowych w określonych warunkach
   Norma ISO/IEC 17025 wymaga, by każde wzorcowanie urządzeń odbywało się w kontrolowanych warunkach, które minimalizują wpływ zmiennych czynników zewnętrznych, takich jak temperatura, wilgotność czy wibracje. Wzorcowanie powinno odbywać się w warunkach, które zapewniają powtarzalność wyników i eliminują błędy zewnętrzne, co jest niezbędne do uzyskania wiarygodnych wyników.
6. Szkolenie i kompetencje personelu
   Zgodnie z wymaganiami ISO/IEC 17025, laboratorium musi zapewnić odpowiednie kwalifikacje personelu wykonującego wzorcowanie urządzeń. Osoby przeprowadzające wzorcowanie muszą posiadać odpowiednie wykształcenie i doświadczenie, a także regularnie uczestniczyć w szkoleniach i aktualizacjach wiedzy związanej z metrologią i wzorcowaniem.
7. Utrzymanie wyposażenia i kontrola jakości
   Norma ISO/IEC 17025 nakłada na laboratoria obowiązek regularnej kontroli i utrzymania urządzeń pomiarowych, które są używane do przeprowadzania wzorcowania. Wszelkie urządzenia muszą być systematycznie sprawdzane, a ich stan techniczny musi być dokumentowany. Tylko urządzenia w pełni sprawne mogą być używane do przeprowadzania kalibracji innych narzędzi.

Korzyści z wzorcowania urządzeń zgodnie z ISO/IEC 17025

Zgodność z normą ISO/IEC 17025 i przeprowadzanie wzorcowania urządzeń w sposób zgodny z jej wymaganiami przynosi szereg korzyści, zarówno dla laboratoriów, jak i ich klientów:

• Wiarygodność wyników – Zgodność z międzynarodowymi standardami gwarantuje, że wyniki wzorcowania są uznawane na całym świecie i stanowią rzetelne odniesienie do pomiarów w różnych branżach.
• Zwiększenie precyzji – Wzorcowanie urządzeń pozwala na poprawienie dokładności pomiarów, co ma szczególne znaczenie w branżach, gdzie precyzyjne wyniki są kluczowe, takich jak przemysł farmaceutyczny, chemiczny czy medyczny.
• Zgodność z przepisami prawnymi – W wielu branżach przeprowadzanie wzorcowania zgodnie z normą ISO/IEC 17025 jest wymogiem prawnym. Posiadanie akredytacji daje pewność, że organizacja działa zgodnie z przepisami prawa.
• Zaufanie klientów – Akredytacja zgodna z ISO/IEC 17025 zwiększa wiarygodność firmy i jej produktów, a także wzmacnia zaufanie klientów do jakości świadczonych usług.

Podsumowanie

Wzorcowanie urządzeń jest kluczowym procesem, który ma na celu zapewnienie dokładności i wiarygodności pomiarów. Norma ISO/IEC 17025 reguluje wymagania dotyczące wzorcowania, zapewniając, że laboratoria wykonujące te czynności działają zgodnie z międzynarodowymi standardami. Przestrzeganie tej normy umożliwia uzyskiwanie wyników pomiarów, które są uznawane globalnie, a także zwiększa precyzję, jakość i zgodność działań z przepisami prawa. Dla organizacji, które dążą do doskonałości w zakresie jakości pomiarów, ISO/IEC 17025 stanowi fundament budowania zaufania i profesjonalizmu w świadczonych usługach.