Normy jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Wymogi i metody uzdatniania

Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stanowi jeden z najważniejszych aspektów zdrowotnych, które regulowane są odpowiednimi normami prawnymi. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku, woda przeznaczona do konsumpcji musi spełniać określone normy dotyczące zawartości różnych substancji chemicznych oraz mikroorganizmów. Celem tych regulacji jest zapewnienie bezpieczeństwa i zdrowia konsumentów. W artykule przedstawiamy szczegółowe wymagania dotyczące jakości wody oraz metody uzdatniania wody, które są stosowane, aby osiągnąć dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń.

Zanieczyszczenia mikrobiologiczne

1. Ogólna liczba mikroorganizmów w 22°C
   • Norma: 0-200 jtk/ml w kranie konsumenta
     Woda powinna być wolna od nadmiaru mikroorganizmów, które mogą powodować choroby zakaźne. Dopuszczalne stężenie mikroorganizmów zapewnia się dzięki dezynfekcji wody, na przykład za pomocą promieniowania UV, chlorowania lub ozonowania.
2. Bakterie grupy coli, bakterie coli oraz enterokoki kałowe
   • Norma: 0 jtk/ml
     Obecność tych bakterii w wodzie jest absolutnie niedopuszczalna, ponieważ stanowią one poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Skuteczna dezynfekcja wody eliminuje te mikroorganizmy.

Zanieczyszczenia chemiczne i ich dopuszczalne stężenia

1. pH
   • Norma: 6,5–9,5
     pH wody powinno mieścić się w określonym zakresie, aby zapewnić bezpieczeństwo oraz odpowiedni smak i jakość wody. W przypadku zbyt wysokiego pH można dodać kwas (np. kwas solny, węglowy). Aby podnieść pH zaleca się dodanie substancji zasadowej, np. wodorotlenek sodu (NaOH) lub węglan wapnia (CaCO3)
2. Przewodność
   • Norma: Woda powinna posiadać odpowiednią przewodność, zależną od zawartości soli rozpuszczonych w wodzie, co wpływa na jej smak i bezpieczeństwo. W celu zwiększenia przewodności można dodać rozpuszczalne sole, takie jak chlorek sodu (NaCl), chlorek wapnia (CaCl2), siarczan magnezu (MgSO4) lub inne substancje, które zwiększają liczbę jonów. Jeżeli chcemy uzyskać odwrotny efekt potrzebna jest dejonizacja, np. za pomocą filtrów dejonizacyjnych. Proces ten polega na usuwaniu wszystkich rozpuszczonych soli i minerałów, co obniża przewodność.
3. Barwa
   • Norma: ≤ 15 mg Pt/l (liczba platynowa)
   • Woda powinna być klarowna i wolna od barwy, ponieważ zabarwienie może wskazywać na obecność substancji organicznych lub zanieczyszczeń.

1. Mętność
   • Norma: ≤ 1 NTU (jednostki mętności)
   • Woda powinna być wolna od mętności, co może świadczyć o obecności zawiesin i cząsteczek organicznych.

1. Smak
   • Norma: Akceptowalny
     Woda powinna być pozbawiona nieprzyjemnych posmaków, które mogą być wynikiem zanieczyszczeń chemicznych lub mikrobiologicznych.
2. Zapach
   • Norma: Akceptowalny
     Woda powinna być wolna od nieprzyjemnych zapachów, które mogą świadczyć o obecności zanieczyszczeń organicznych lub chemicznych. Aby poprawić jakość zapachu, stosuje się filtrację na węglu aktywnym, napowietrzanie lub flokulację.
3. Mangan
   • Norma: 0,05 mg/l
     Mangan w wodzie może powodować osady na urządzeniach wodociągowych oraz zabarwienie wody. Mangan jest usuwany z wody poprzez odmanganianie.
4. Żelazo
   • Norma: 0,2 mg/l
     Obecność żelaza w wodzie może prowadzić do jej zabarwienia oraz nieprzyjemnego smaku. Żelazo jest usuwane za pomocą odżelaziania.
5. Twardość wody (CaCO₃)
   • Norma: 60-500 mg/l
     Zbyt twarda woda może prowadzić do osadzania się kamienia na urządzeniach domowych oraz zmniejszać skuteczność detergentów. Zmiękczanie wody lub odwrócona osmoza to najczęściej stosowane metody usuwania nadmiaru wapnia i magnezu.
6. Amoniak (NH₃)
   • Norma: 0,5 mg/l
     Amoniak w wodzie może pochodzić z różnych źródeł, w tym z działalności rolniczej czy przemysłowej. Jego nadmiar może negatywnie wpłynąć na smak i zapach wody, a także stanowić zagrożenie dla zdrowia. Amoniak jest usuwany z wody za pomocą chlorowania i filtracji na węglu aktywnym, a także innych metod jak ozonowanie czy odwrócona osmoza.
7. Azotany (NO₃)
   • Norma: 50 mg/l
     Azotany są powszechnym zanieczyszczeniem wód, zwłaszcza w obszarach intensywnie użytkowanych rolniczo. Ich nadmiar może prowadzić do methemoglobinemii, szczególnie u niemowląt. Usuwanie azotanów polega na zastosowaniu wymiany jonowej lub odwróconej osmozy.
8. Azotyny (NO₂)
   • Norma: 0,1 mg/l
     Azotyny są niebezpiecznymi związkami, mogącymi powstawać w wyniku przemiany azotanów w wodzie. Ich obecność może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Azotyny są usuwane z wody poprzez ozonowanie lub chlorowanie.
9. Chlor wolny
   • Norma: 0,3 mg/l
     Chlor jest stosowany w procesie dezynfekcji wody, ale jego nadmiar może wpływać na jej smak i zapach. Nadmiar chloru usuwany jest za pomocą filtracji na węglu aktywnym.
10. Chlorki
    • Norma: 250 mg/l
      Chlorki mogą pochodzić z różnych źródeł, w tym z działalności przemysłowej. Wysokie stężenie chlorków może prowadzić do nieprzyjemnego smaku wody. Do ich usuwania stosuje się demineralizację.
11. Siarczany
    • Norma: 250 mg/l
      Siarczany, obecne w wodach podziemnych, mogą powodować nieprzyjemny smak i wpływać na zdrowie. Ich usuwanie odbywa się poprzez wymianę jonową lub odwróconą osmozę.
12. Utlenialność (KMnO₄)
    • Norma: 0-5 mg O₂/l
      Wysoka utlenialność wskazuje na obecność substancji organicznych, które mogą powodować nieprzyjemny zapach i smak wody. Woda jest uzdatniana poprzez filtrację na węglu aktywnym, ozonowanie lub chemiczne utlenianie.

Podsumowanie

Zgodnie z obowiązującymi normami, woda przeznaczona do spożycia musi być oczyszczona z wielu różnych zanieczyszczeń, zarówno chemicznych, jak i mikrobiologicznych. Dzięki nowoczesnym metodom uzdatniania wody, takim jak filtracja, ozonowanie, wymiana jonowa czy odwrócona osmoza, możliwe jest osiągnięcie wymaganych standardów jakościowych. Dbanie o jakość wody to nie tylko obowiązek służb wodociągowych, ale i kluczowy element zapewniający zdrowie i bezpieczeństwo konsumentów.